Ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές αντιδράσεις στο στρες. Αυτές οι διακριτές συμπεριφορικές αντιδράσεις θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν παράγοντες που υποδεικνύουν την διαφορετική ατομική ευαισθησία στην ανάπτυξη ορισμένων παθολογιών όπως η κατάθλιψη.
Μια πρόσφατη έρευνα , που διεξήχθη σε αρουραίους , δείχνει ότι ενώ το άγχος παρακινεί ζώα με χαμηλότερα επίπεδα άγχους να καταβάλουν σωματική προσπάθεια, αφαιρεί την ικανότητα να καταβάλλουν προσπάθεια σε αυτά που έχουν περισσότερο άγχος .
Οι κυτταρικοί μηχανισμοί που αποτελούν τη βάση αυτών των διαφορών συμπεριφοράς, περιλαμβάνουν τον υποδοχέα ορμόνης απελευθέρωσης κορτικοτροπίνης 1 (CRHR1), που εκφράζεται από την ομάδα ντοπαμινεργικών κυττάρων στην κοιλιακή περιοχή της κοιλίας, μια εγκεφαλική περιοχή που είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στη ρύθμιση των κινήτρων.
Η μελέτη δείχνει ότι η έκφραση αυτών των υποδοχέων συνδέεται άμεσα με το επίπεδο άγχους των αρουραίων, με την πρώτη συνέπεια να είναι η τροποποίηση της νευρωνικής δραστηριότητας, που οδηγεί σε ενισχυμένο ή μειωμένο κίνητρο.
Αυτά τα αποτελέσματα εξηγούν τις ατομικές μας διαφορές στην ευαισθησία στο στρες και θα μπορούσαν να παρέχουν καλύτερη διαστρωμάτωση των ασθενών για την ανάπτυξη πιο εξατομικευμένων θεραπειών κατά της κατάθλιψης.
Η έκθεση στο στρες ενεργοποιεί μια ομάδα φυσιολογικών και εγκεφαλικών αποκρίσεων που ενορχηστρώνουν τις απαραίτητες αλλαγές συμπεριφοράς για την αντιμετώπιση απειλών για τη ζωή κάποιου, όπως η φυγή ή η μάχη (fight or flight) όταν έρχεται αντιμέτωπος με έναν πιθανό κίνδυνο.
Ωστόσο, η έκθεση σε καταστάσεις έντονου ή επαναλαμβανόμενου στρες μπορεί να έχει ύπουλα αποτελέσματα και να προκαλέσει ψυχιατρικά προβλήματα που χαρακτηρίζονται από την αλλαγή στα κίνητρα, όπως η κατάθλιψη.
Οι μελέτες που διεξήχθησαν για τα κίνητρα μετά από έκθεση στο στρες έχουν δώσει μέχρι τώρα αντιφατικά αποτελέσματα. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι το άγχος προκαλεί μείωση των κινήτρων ενώ άλλες δείχνουν βελτίωση στην απόδοση.
Το άγχος επηρεάζει τα κίνητρα
Όπως οι άνθρωποι, έτσι και οι αρουραίοι έχουν υψηλότερα ή χαμηλότερα επίπεδα άγχους ως χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους.
Σε μια έρευνα που είχε ως σκοπό να προσεγγίσει αυτούς τους 2 παράγοντες, υπέβαλε δύο διαφορετικούς πληθυσμούς δοκιμής σε μια αγχωτική πρόκληση που προέβλεπε την έκθεση των ζώων σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα όπου δεν μπορούσαν να ξεφύγουν για ένα τέταρτο της ώρας.
Αμέσως μετά δοκίμασαν το κίνητρό τους κάνοντας κάθε φορά πιο σκληρή την προσπάθεια να ενεργοποιήσουν τον μοχλό. Η ικανότητα των πολύ αγχομένων αρουραίων να διατηρούν μια σταθερή απόδοση ήταν σημαντικά χαμηλότερη από αυτή που έδειξαν οι λιγότερο ανήσυχοι.
Ο μηχανισμός της δύναμης της θέλησης
Το επόμενο στάδιο της έρευνας εξέτασε τους υποκείμενους μηχανισμούς που συσχετίζονται με το άγχος και τα κίνητρα. Μέσω των γενετικών αναλύσεων των δύο πληθυσμών αρουραίων, διαπίστωσαν ότι η έκφραση του CRHR1 ήταν διαφορετική μεταξύ των αρουραίων με υψηλότερων επιπέδων άγχους μετων αρουραίων χαμηλότερων επιπέδων.
Αυτός ο υποδοχέας ενεργοποιείται όταν τα ζώα εκτίθενται σε στρες και επηρεάζει τη δραστηριότητα των ντοπαμινεργικών κυτταρικών ομάδων στην κοιλιακή περιοχή (VTA), μια εγκεφαλική περιοχή που αναγνωρίζεται για το ρόλο της στη ρύθμιση των κινήτρων. Τα υψηλότερα επίπεδα CRHR1 σε αρουραίους με χαμηλό άγχος εξηγούν γιατί η απόδοσή τους είναι καλύτερη μετά την έκθεση στο στρες.
Για να επαληθεύσουν τα ευρήματά τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετικές και φαρμακολογικές στρατηγικές για να «παίξουν» με το επίπεδο έκφρασης και να αναστείλουν και να ενεργοποιήσουν αυτόν τον υποδοχέα.
Ανεξάρτητα από το αν οι πειραματικοί χειρισμοί έγιναν σε ποντίκια ή σε αρουραίους, τα αποτελέσματα ήταν συνεπή με το συμπέρασμα ότι, «το κίνητρο υπό το στρες κινείται προς αντίθετες κατευθύνσεις στα άτομα, ανάλογα με το επίπεδο άγχους τους».
Έτσι, όταν εξετάζουμε το άγχος ως χαρακτηριστικό χαρακτήρα, η ποικιλομορφία των προσωπικοτήτων θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία της συμπεριφοράς, που αντιπροσωπεύεται σε αυτή τη μελέτη από τη δύναμη της θέλησης.
Τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη τα μεμονωμένα χαρακτηριστικά άγχους σε μια προσωπικότητα ώστε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα της συμπεριφοράς.
Αυτό σίγουρα θα βοηθήσει στην ανάπτυξη κλινικών δοκιμών που θα επικεντρώνονται περισσότερο στα γενετικά προφίλ και τη μεταβλητότητα των ατόμων στο άγχος, αυξάνοντας τις πιθανότητές τους για επιτυχία.
Πηγή : Zalachoras et al.; Opposite effects of stress on effortful motivation in high and low anxiety are mediated by CRHR1 in the VTA ; SCIENCE ADVANCES ;23 Mar 2022 ;Vol 8, Issue 12 ; DOI: 10.1126/sciadv.abj9019
