Η διπολική διαταραχή, γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη, περιλαμβάνει εναλλασσόμενες περιόδους έντονης μανίας (υψηλή ενέργεια και δραστηριότητα) και περιόδους συμπτωμάτων της κατάθλιψης (χαμηλή ενέργεια και διάθεση).
Οι περίοδοι μανίας, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν ημέρες έως εβδομάδες, σχετίζονται με:
- μια έντονη εσωτερική παρακίνηση για παραγωγικότητα και δυσκολία στο να υπάρχει απραξία
- μεγαλοπρεπείς ιδέες και κίνητρο για επίτευξη μεγάλων στόχων
- γρήγορη ομιλία που είναι δύσκολο να διακοπεί
- κακός ύπνος
- μια ισχυρή αίσθηση ενότητας με τον κόσμο
- ευερέθιστη διάθεση
Όταν αυτές οι περίοδοι είναι λιγότερο σοβαρές ή μικρότερες, συνήθως αναφέρεται ως υπομανία.
Οι καταθλιπτικές περίοδοι, που συχνά διαρκούν εβδομάδες έως μήνες, σχετίζονται με:
- έντονη κούραση
- κακή διάθεση
- αυτοκτονικές σκέψεις και συμπεριφορές
Βλέπουμε επίσης μικτές καταστάσεις, όπου το άτομο είναι πολύ δραστήριο αλλά ταυτόχρονα πολύ στενοχωρημένο.
Η διπολική διαταραχή είναι επεισοδιακή και όχι επίμονη, πολλά άτομα με διπολική διαταραχή έχουν μακρές περιόδους καλής και παραγωγικής σχέσης με τους οικείους τους, την εργασία και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο που περιλαμβάνονται.
Τι επηρεάζει τη διπολική διαταραχή και τι την προκαλεί;
Η διπολική διαταραχή ξεκινά συνήθως κατά την εφηβεία και συνεχίζει να επηρεάζει περίπου το 1% του ενήλικου πληθυσμού.
Οι λιγότερο σοβαρές μορφές της, που συχνά ονομάζονται διπολικές διαταραχές II ή διπολικές διαταραχές του φάσματος, έχουν λιγότερο έντονες μανιακές περιόδους (υπομανία) καθώς και ασταθή ή καταθλιπτική διάθεση και μπορεί να επηρεάσουν το 2-3% των ενηλίκων.
Αν και ταξινομούνται περιγραφικά ως “διαταραχές της διάθεσης“, είναι πιθανότερο αυτές οι διαταραχές να αντιπροσωπεύουν την αποτυχία του ρολογιού του σώματος (κιρκαδικό) να παραμείνει σε στενό συγχρονισμό με τους φυσιολογικούς κύκλους της ημέρας , φως/ σκοτάδι και δραστηριότητας / ύπνου.
Μερικοί ερευνητές έχουν προτείνει ότι αυτή η αποτυχία του εσωτερικού κιρκαδικού συστήματος να διατηρήσει ισχυρούς ρυθμούς είναι η πραγματική αιτία της διπολικής διαταραχής.
Πράγματι, οι εναλλαγές από κανονικούς ημερήσιους ρυθμούς σε μανιακές περιόδους συμβαίνουν συνήθως με εποχιακές αλλαγές το φθινόπωρο και την άνοιξη, όταν η διάρκεια της ημέρας (και η περίοδος έκθεσης στο φως) ποικίλλει π.
Αυτό ταιριάζει καλά με τα πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν ότι η τακτική έκθεση στο φως της ημέρας έχει βαθιές επιδράσεις στην κινητική συμπεριφορά και στις διαθέσεις των ημερήσιων (ενεργών κατά τη διάρκεια της ημέρας) θηλαστικών.
Ομοίως, άλλοι παράγοντες που διαταράσσουν τον κανονικό κύκλο ύπνου-αφύπνισης μπορούν να προκαλέσουν επεισόδια όπως για παράδειγμα το jet lag , κυλιόμενη βάρδια στην εργασία , διεγερτικά φάρμακα , τοκετός. Σίγουρα έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε για το τι προκαλεί τη διπολική διαταραχή και τι προκαλεί τα μανιακά επεισόδια που συνοδεύουν.
Μπορεί η διπολική διαταραχή να αντιμετωπιστεί;
Η διπολική διαταραχή που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στη ζωή ενός ατόμου, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων και της ικανότητας συμμετοχής στην κοινωνία. Αλλά η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Αυστραλός ψυχίατρος John Cade έκανε μια από τις πιο αξιοσημείωτες θεραπευτικές ανακαλύψεις στη σύγχρονη ιατρική: το ανθρακικό λίθιο. Το λίθιο συνεχίζει να χρησιμοποιείται σήμερα ως «σταθεροποιητής της διάθεσης» για άτομα με διπολική διαταραχή.
Το λίθιο έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί μια μοναδική κατάσταση ηρεμίας χωρίς καταστολή σε υπομανία ή μανία, αποτρέπει την επανεμφάνιση περαιτέρω μανιακών επεισοδίων και μειώνει την αυτοκτονική συμπεριφορά.
Αλλά δεν ανταποκρίνονται όλοι στο λίθιο και έχει παρενέργειες. Σε υψηλές δόσεις, είναι τοξικό για τον εγκέφαλο, ενώ σε θεραπευτικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει τρόμο, δίψα, ούρηση, διάρροια, ναυτία, ακμή και μειωμένη λειτουργία του θυρεοειδούς.
Ένα από τα πρωταρχικά αποτελέσματα του λιθίου είναι η σταθεροποίηση του κιρκαδικού (σώματος) ρολογιού, πιθανώς μέσω της άμεσης βιοχημικής του επίδρασης στα μοριακά μηχανήματα του εγκεφάλου. Αυτό έχει δημιουργήσει ενδιαφέρον για το τι άλλες ιατρικές, ψυχολογικές και συμπεριφορικές θεραπείες μπορούν να επιτύχουν το ίδιο αποτέλεσμα – ιδανικά με μικρότερο κίνδυνο.
Σήμερα, μια σειρά άλλων παραγόντων που σταθεροποιούν τη λειτουργία του εγκεφάλου (κυρίως αντιεπιληπτικές ενώσεις όπως καρβαμαζεπίνη, βαλπροϊκό νάτριο και λαμοτριγίνη) ή στοχεύουν το κιρκαδικό ρολόι του εγκεφάλου (μιμούμενοι την κανονική νυχτερινή απελευθέρωση της μελατονίνης της ορμόνης ύπνου) είναι επίσης μεταχειρισμένος. Συχνά, η παροχή αποτελεσματικής θεραπείας για την καταθλιπτική φάση είναι η πιο δύσκολη. Πολλά κοινά αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι λιγότερο αποτελεσματικά για τη διπολική διαταραχή ή μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω αστάθεια της διάθεσης.
Άτομα με διπολική διαταραχή, συχνά μεταξύ των επεισοδίων ή όταν λαμβάνουν αποτελεσματικές θεραπείες, έχουν συχνά παρατηρηθεί ότι είναι εξαιρετικά δημιουργικά, κοινωνικά ευαίσθητα,εξαιρετικά διαυγή και έχουν ισχυρή θέληση για την επιδίωξη συλλογικών κοινωνικών στόχων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε “αυτοδιάγνωση” διαβάζοντας άρθρα στο διαδίκτυο ή συγκρίνοντας τον εαυτό μας τα συμπτώματα που έχει κάποιος που έχει διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή.
Η ψυχική υγεία χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα και κάθε άνθρωπος χρειάζεται διαφορετικό τρόπο προσεγγίσεως ώστε να επιτευχθούν τα θεμιτά αποτελέσματα.