Οι φοβίες συνήθως προκαλούνται από φόβους που δημιουργούνται από ορισμένες καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τις ικανότητες αντιμετώπισης ενός ατόμου ,ή να το οδηγήσει να μείνει μακριά εντελώς από αυτό το ερέθισμα.
Αυτές οι καταστάσεις δεν είναι συνήθως επικίνδυνες ή τρομακτικές, αλλά τα άτομα με φοβίες βιώνουν έντονα συναισθήματα άγχους, όταν βρεθούν σε αυτά τα περιβάλλοντα. 1 στους 10 ανθρώπους θα βιώσουν φοβίες σε κάποιο σημείο στη ζωή τους. Αυτά τα άτομα μπορεί να είναι ήρεμα και ορθολογικά τις περισσότερες φορές, αλλά νιώθουν να παραλύουν με το φόβο όταν έρχονται αντιμέτωποι με μια συγκεκριμένη κατάσταση.
Οι φοβίες μπορούν να ταξινομηθούν σε έναν αριθμό διαφορετικών τύπων:
Η κοινωνική φοβία είναι η αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων, που προκύπτουν σε κάποιον από υπερβολική ντροπή ή φόβου του να είναι σε δύσκολη θέση σε δημόσια θέα. Η κοινωνική φοβία επηρεάζει τους άνδρες και τις γυναίκες εξίσου. Συχνά ξεκινά στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία και μπορεί να συνοδεύεται από άλλες αγχώδεις διαταραχές ή κατάθλιψη.
Η αγοραφοβία είναι ο φόβος του να εισέρχεται κάποιος σε δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένου τον φόβο των ανοιχτών χώρων και του πλήθους. Αγοραφοβία πλήττει κυρίως τις γυναίκες, που έχουν την τάση να την αναπτύσσουν νωρίς στην ενήλικη ζωή.
Ειδικές (μεμονωμένες) φοβίες περιλαμβάνουν πολλούς τύπους έντονων αντιδράσειων φόβου. Αυτά περιλαμβάνουν:
-φόβος των ζώων (π.χ., αράχνες [arachnophobia] ή φίδια [ophidiophobia])
-περιβαλλοντικές ανησυχίες (π.χ., τα ύψη [ακροφοβία], ή το νερό [Aquaphobia])
-κατάστασης του φόβου (π.χ., των κλειστών χώρων ή των ανελκυστήρων [κλειστοφοβία])
-ο φόβος του τραυματισμού (δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις – πραγματική ή φανταστική, όπως ο φόβος της πτήσης [aviophobia])
-άλλες φοβίες (π.χ., ο φόβος των δυνατών θορύβων)
Οι Γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να αναπτύξουν ειδικές φοβίες και τείνουν να αναπτύξουν τους φόβους τους στην παιδική ηλικία ή την πρώιμη εφηβεία, με τις φοβίες να επιμένουν στην ενήλικη τους ζωή.
Αιτίες
Κοινωνικές και ειδικές φοβίες μερικές φορές υπάρχουν στο περιβάλλον της οικογένειας, δεχόμενη του γεγονότος μιας γενετικής σύνδεσης. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με προδιάθεση για άγχος, που τους καθιστά ιδιαίτερα ευαίσθητους στην ανάπτυξη φοβιών.
Φοβίες μπορεί να αναπτυχθούν ως απάντηση στην πίεση ή μετά από τραυματικά γεγονότα.
Σε άλλες περιπτώσεις, παράλογοι φόβοι μπορεί να αναπτυχθούν χωρίς εμφανή
λόγο. Οι ενήλικες γενικά αναγνωρίζουν ότι οι φόβοι τους είναι παράλογοι ή υπερβολικοί και αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως παράγοντας απομόνωσης . Το προσβεβλημένο άτομο από μια φοβία, διστάζει να μιλήσει με τους φίλους και την οικογένεια με τον φόβο ότι μπορεί να πιστεύουν ότι είναι “ανόητος” ή “παράλογος“.
Οι φοβίες είναι επίσης ένα φυσικό μέρος της ανάπτυξης. Τα περισσότερα παιδιά περνούν από στάδια όπου φοβούνται το σκοτάδι, τα τέρατα, ή αγνώστους. Πολλοί έφηβοι αναπτύσσουν τις ανησυχίες που συνδέονται με την αυτο-εικόνα τους και την αντίληψη των άλλων για αυτούς. Ενώ αυτοί οι φόβοι είναι φυσιολογικοί και συχνά να μένουν πίσω κατά την πάροδο του χρόνου, μπορεί μερικές φορές να επιμένει .
Συμπτώματα και επιπλοκές
Το άγχος που υπέστη ένα πρόσωπο από μια φοβία μπορεί να βιωθεί με ψυχικά και σωματικά συμπτώματα.
Διανοητικά, ένα άτομο μπορεί να γίνει τόσο ανήσυχο για αντιμετωπίσει ή να αποφύγει μια συγκεκριμένη κατάσταση ,που μπορεί να διαταράξει τον ύπνο του, να προκαλέσει κόπωση ή ευερεθιστότητα, ή ακόμη και να το καθιστά δύσκολο να επικεντρωθεί σε άλλα θέματα.
Σωματικά, το άγχος στο πρόσωπο του φόβου μπορεί να προκαλεί στον
πάσχοντα εφίδρωση , να αναπνέει βαριά ή να νιώθει βιώνει εμπειρίες ακανόνιστων καρδιακών παλμών (αίσθημα ταχυπαλμίας), ζάλη ή τάση λιποθυμίας. Το άγχος μπορεί επίσης να προκαλέσει μυϊκό πόνο ή ένταση και μπορεί ακόμη και να παρεμβαίνει στην πέψη, με αποτέλεσμα διάρροια, για παράδειγμα.
Συγκεκριμένες φοβίες προσδιορίζονται όταν ο φόβος (για πιθανή έκθεση ή η έκθεση ) σε ειδικές καταστάσεις είναι τόσο ακραίος , ώστε το άτομο χάνει την ικανότητα να αντιμετωπίσει οτιδήποτε υπό τις συνθήκες αυτές. Οι προσπάθειες ενός ατόμου να αποφευχθούν τέτοιες καταστάσεις μπορεί να γίνουν αρκετά ενοχλητικές για τη ζωή τους ώστε να είναι εξουθενωτικό.
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να οδηγήσουν στην ανάπτυξη ορισμένων φοβιών.
Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα, αιφνίδια και ακραία συναισθήματα τρόμου και πανικού (κρίσεις πανικού) , που συνδυάζεται με επίμονη ανησυχία ή αλλαγές στη συμπεριφοράς, ως αποτέλεσμα της κρίσεως. Μια κρίση πανικού μπορεί να προκαλέσει ταχυκαρδία και αίσθηση ζαλάδας, λιποθυμία, αδυναμία, ή εφίδρωση. Ναυτία, πόνοι στο στήθος, μια αίσθηση του εξωπραγματικού και απώλεια του ελέγχου ,συχνά σηματοδοτούν ένα τέτοιο επεισόδιο, το οποίο μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, νύχτα ή μέρα.
Η διαταραχή πανικού δεν είναι μια φοβία, αλλά μια αγχώδη διαταραχή.
Ωστόσο, έχοντας μια βιώσει μια κρίση πανικού σε ένα ασανσέρ μπορεί να οδηγήσει σε φόβο των ανελκυστήρων ή κλειστών χώρων. Ο φόβος των κρίσεων πανικού σε δημόσιους χώρους μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα άτομο να αποφύγει αυτά τα μέρη, που οδηγεί στην αγοραφοβία. Ομοίως, οι κρίσεις πανικού μπορούν να εκφράζουν τα συμπτώματα των φοβιών και μπορεί να προκληθούν από την έκθεση σε πράγματα ή καταστάσεις που οι άνθρωποι φοβούνται.
Υπάρχουν δύο τύποι της κοινωνικής φοβίας. Σε γενικές γραμμές, η φοβία συμπεριλαμβάνει όλες τις κοινωνικές καταστάσεις που βρίσκονται εκτός του περιβάλλοντος της οικογένειας και μπορεί να σχετίζεται με χαμηλή αυτοεκτίμηση και φόβο της κριτικής. Η αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων οδηγεί συχνά σε κοινωνική απομόνωση.
Ένας άλλος τύπος κοινωνικής φοβίας μπορεί να εμφανιστεί σε ανθρώπους που είναι συνήθως άνετοι με την άτυπη κοινωνική επαφή, αλλά να γίνουν υπερβολικά νευρικοί, ανήσυχοι και να ταράσσονται όταν είναι το κέντρο της προσοχής. Αυτό είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά τα άτομα που πρέπει να μιλήσουν στο κοινό, ακόμη και εκείνοι που έχουν αρκετές εμπειρίες με τις ομιλίες .
Η αγοραφοβία συνήθως σχετίζεται με την έλλειψη εύκολης διαθέσιμης εξόδου
ή οδός διαφυγής σε ασφαλές μέρος . Οι άνθρωποι τείνουν να φοβούνται να είναι σε δημόσιους χώρους, καταστήματα, σε πλήθος, ή να ταξιδεύουν μόνοι και είναι επιρρεπείς σε κρίσεις πανικού όταν βγαίνουν έξω μόνο. Η φοβία μπορεί να αποτελείται από ένα σύμπλεγμα διαφορετικών φόβων που επικαλύπτονται, με αποτέλεσμα συχνά σε άτομα που είναι πολύ φοβισμένοι να αφήσουν την ασφάλεια των σπιτιών τους.
Οι ειδικές φοβίες αναπτύσσονται γενικώς σε νεαρούς ενήλικες και αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, εξακολουθούν να υφίστανται για δεκαετίες. Όταν τα άτομα είναι εύκολο να αποφύγουν την κατάσταση που τους δημιουργεί φόβο, ο αντίκτυπος της φοβίας δεν θα είναι τόσο μεγάλος. Η θεραπεία θα επιτρέψει σε ένα άτομο να εργάζεται και να έχουν μια ενεργή κοινωνική ζωή.
Κάνοντας τη διάγνωση
Όταν κάποιος αναγνωρίζει ότι τα συναισθήματα του άγχους ή δυσφορίας σε οποιοδήποτε είδος φοβίας γίνουν ανησυχητικά, ή παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή τους ή στις κοινωνικές τους σχέσεις, ένας γιατρός ή ένας θεραπευτής Ψυχικής Υγείας μπορεί να βοηθήσει να εντοπίσει το πρόβλημα. Ένας επαγγελματίας υγείας μπορεί να αρχίσει με μια σειρά από ερωτήσεις για να αξιολογήσει εάν τα συμπτώματα και η συμπεριφορά συσχετίζεται με μια φοβία.
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ερωτήσεις για παράδειγμα:
-συγκεκριμένες απαντήσεις του ατόμου σε ορισμένες περιπτώσεις
-πόσο καιρό η κατάσταση έχει εμφανιστεί
-πόσο συχνά το άτομο βιώνει τα συμπτώματα μιας φοβίας
-πόσο μεγάλο μέρος του χρόνου του ατόμου καταλαμβάνεται από τις σκέψεις του να αντιμετωπίσει κάτι που φοβάται.
Συνήθως, η καλύτερη ένδειξη για τη διάγνωση είναι αν κάποιος συχνά ή πάντα προσπαθεί να αποφεύγει κάθε κατάσταση που προκαλεί τα συμπτώματα. Τα συμπτώματα πρέπει να υπάρχουν για τουλάχιστον έξι μήνες για τη διάγνωση ειδικών φοβιών.
Συνοψίζοντας, εκτός του να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό Ψυχικής Υγείας σας προτείνω κάποιες λύσεις που μπορούν να κατευνάσουν τα σημάδια μιας φοβίας :
– Να μιλάτε για ένα συγκεκριμένο φόβο μπορεί να βοηθήσει κάποιον να ανακουφίσει το έντονο άγχος που συνδέεται με αυτό. Έμπιστοι φίλοι και η οικογένεια μπορεί να παρέχει καλή υποστήριξη, ειδικά όταν το άγχος πηγάζει από κάποιο τραύμα στη ζωή ενός ατόμου.
– Ομάδες αυτοβοήθειας μπορεί επίσης να είναι πολύ θεραπευτικές, επιτρέποντας στους ανθρώπους να μοιραστούν εμπειρίες και να μάθουν πώς άλλοι με παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν τους φόβους τους.
– Χαλάρωση και τεχνικές διαχείρισης άγχους (που σας έχει προτείνει κάποιος επαγγελματίας Ψυχικής Υγείας) μπορεί να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ελέγξουν το άγχος τους.
Πάρα πολύ σημαντικό που συχνά αναφέρω , είναι το λάθος που κάνουμε όλοι.
Το ότι μετράμε έως το 1000 δε σημαίνει ότι είμαστε Οικονομολόγοι … το ότι ξέρουμε πως ονομάζεται το κάθε δόντι μας, δε μας κάνει έναν Οδοντίατρο … το ότι ξέρουμε να διαβάζουμε δε μας κάνει έναν περίφημο δάσκαλο… έτσι και η Ψυχική Υγεία. Το ότι διαβάζετε άρθρα Ψυχολογίας ή μπορεί να διακρίνετε ένα σημάδι, δεν σας κάνει Ψυχολόγους.
Αυτό το αναφέρω μιας και αρκετοί κάνουν “αυτοδιάγνωση” και “αυτοθεραπεία” , χωρίς να έχουν γνωστικό υπόβαθρο στην Ψυχολογία.
Η Ψυχική Υγεία είναι κάτι πολύ σημαντικό που μπορεί να ανατρέψει το ρου της ιστορίας μας, γι αυτό και πρέπει να δίνεται η βαρύτητα που της αρμόζει.