Αλήθεια, πόσες φορές συστηθήκατε μόλις με κάποιον και ξεχάσατε το όνομά του μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα; Πόσες άλλες φορές δυσκολευτήκατε να συγκρατήσετε άλλες πληροφορίες που μόλις ακούσατε; Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πάμε να δούμε τα αποτελέσματα μερικών πρόσφατων ερευνών.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ονόματα των ανθρώπων είναι δύσκολο να θυμόμαστε. H συγκεκριμένη έρευνα δείχνει ότι υπάρχει κάτι ασυνήθιστο για τα ονόματα που τα καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο να τα θυμηθούμε. Πράγματι, ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι τα ονόματα των ανθρώπων είναι το πιο δύσκολο από όλα τις λέξεις που μπορούμε να μάθουμε[1].
Μια άλλη έρευνα έδωσε σε συμμετέχοντες ψεύτικα ονόματα και βιογραφικά για τη μελέτη [2]. Στη συνέχεια εξετάστηκαν σε αυτά που θα μπορούσε να θυμηθεί. Εδώ είναι τα ποσοστά για τα διάφορα κομμάτια των πληροφοριών που κατάφεραν να ανακληθούν:
Έτσι, τα ονόματα είναι πιο δύσκολο να θυμηθούμε. Και, δεν θα εκπλαγείτε να ακούσετε, καθώς γερνάμε οι περισσότεροι από εμάς δυσκολευόμαστε να ακόμα πιο πολύ να θυμόμαστε ονόματα.
Μα γιατί?
Όλα τα είδη θεωριών έχουν προταθεί. Το ένα είναι ότι πολλοί από εμάς έχουμε τα ίδια ονόματα. Ας υποθέσουμε ότι στην Ελλάδα το πιο κοινό όνομα είναι το “Νίκος” και το πιο κοινό επώνυμο “Παπαδόπουλος”, είναι πιο δύσκολο να τα
θυμόμαστε, διότι στο μυαλό μας ένας Νίκος Παπαδόπουλος έρχεται σε επαφή με τον άλλο και μπερδευόμαστε.
Παραδόξως όμως, μερικές έρευνες δείχνουν τα κοινά ονόματα είναι πιο εύκολο να τα θυμηθούμε από ότι τα ασυνήθιστα ονόματα [3]. Άλλες έρευνες δείχνουν το αντίθετο, έτσι δεν είναι ακριβώς σαφές τι συμβαίνει [4].
Τι υπάρχει μέσα σε ένα όνομα;
Η πιο δημοφιλής εξήγηση στην έρευνα είναι ότι τα ονόματα είναι ουσιαστικά αυθαίρετα και χωρίς νόημα.
Σε διαφορετικούς πολιτισμούς τα ονόματα δίνονται από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της εμφάνισης , όπως παράδειγμα σε φυλές Ινδιάνων. Ενώ , σε άλλους πολιτισμούς το όνομα δίνεται κατ’επιλογήν των γονιών την ίδια στιγμή της γέννησης του παιδιού, που πολλές φορές μπορεί και να έχει το όνομα του πατέρα με την λέξη “Junior” στο τέλος . Η ελληνική πραγματικότητα έχει μετρήσει αρκετά καρδιακά και αρκετές διαμάχες κατά την διάρκεια της ονοματοδοσίας μπροστά σε κολυμπήθρες , μιας και τα πεθερικά ασκούν βέτο πολλές φορές (αθάνατη Ελλαδάρα).
Αν όμως για παράδειγμα, θα ονομαζόταν κάποιος «Ο Ροζ Πάνθηρας» και πραγματικά έτυχε να μοιάζει με ένα ροζ πάνθηρα, τότε θα ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα μπορούσατε εύκολα να θυμηθείτε το όνομά του [5].
Η έννοια του επωνύμου είναι το κλειδί
Στο επώνυμο αλλάζει λίγο το πράγμα . Στην χώρα μας το επώνυμο έβγαινε αρκετές φορές από την εργασία κάποιου ή την κοινωνική του θέση, ή ακόμα και από παρατσούκλια. Σε μια έρευνα του 2004 αναφέρεται ότι είναι πιο εύκολο για εμάς να θυμόμαστε το επώνυμο κάποιου , αν είναι ίδιο με την ιδιότητά του [6].
Στις μέρες μας υπάρχει έλλειψη σύνδεσης μεταξύ του επωνύμου κάποιου με την εργασία του ή την ιδιότητά του. Ο “Πεταλωτής” θα μπορούσε κάλλιστα να είναι στην πραγματικότητα πεταλωτής , δολοφόνος ή ακόμα και πολιτικό πρόσωπο. (πραγματικά αν γνωρίζατε τον κύριο Κώστα Νευροχειρούργο και ήταν όντως αυτό το επάγγελμά του, δεν θα ξαφνιαζόσασταν;)
‘Ενα κοινό τέχνασμα για να θυμηθούμε τα ονόματα είναι να αναγκάσετε τον εαυτό σας να κάνει κάποια αξιοσημείωτη συσχέτιση του ονόματος με κάτι άλλο (εμπειρία, περιοχή, χαρακτηριστικό). Είναι επίσης πιθανόν ο λόγος που τα ψευδώνυμα τα θυμόμαστε καλύτερα από τα ονόματα. Έχουν περισσότερο νόημα επειδή οι άνθρωποι τα αποκτούν για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ή γεγονότα.
Έτσι, την επόμενη φορά που θα ξεχάσετε ένα όνομα, μην ανησυχείτε, είναι απόλυτα φυσιολογικό. Απλά να είστε ευγενικοί με τους άλλους και να ρωτάτε με τρόπο το όνομά τους. (Δεν γίνανε τυχαία viral οι φράσεις “τι κάνεις φιλε;” , “καλώς τον ψηλό” , “εεεπ τι κάνεις;”)
Πηγές:
[1]. Zenzi M. Griffin,Chapter 9 – Retrieving Personal Names, Referring Expressions, and Terms of Address , Psychology of Learning and Motivation , Volume 53, 2010, Pages 345–387, 2010
[2]. Gillian Cohen andDorothy Faulkne , Memory for proper names: Age differences in retrieval, British Journal of Developmental Psychology Volume 4, Issue 2, pages 187–197, June 1986
